معرفی کتاب / همسایه‌ها نوشته احمد محمود

رمان همسایه‌ها نوشته احمد محمود پر فروشترین کتاب هفته در کتابفروشی حسابی شهرستان میبد در هفته اخیر بود.

حوادث داستان حدود سال ۱۳۳۰در خوزستان می‌گذرد. در یک خانه ی همسایه داری هستیم با نمونه هائی از اقشار فرودست جامعه. قهوه چی،قاچاقچی،مکانیک، کارگران فصلی و… با توصیفاتی صمیمانه و آگاه از مسائل و روابط آنها.

خالد، قهرمان داستان که راوی داستان است، فرزند یکی از این خانواده هاست که به سن بلوغ رسیده و گنگ و خوابزده زندگی را می‌پاید. گرچه «بلورخانم» زن عشوه گر قهوه چی چشم او را به دنیای جسم گشوده است، اما اگر تصادفی روی نمی‌داد شاید عاقبت او نیز چیزی مشابهِ سایر همسایه‌ها درمی‌آمد. تصادفی ناشی از بازی‌‌‌های بچه گانه، قهرمان نوجوانِ اثر را به بازداشت کوتاهی در کلانتری می‌اندازد تا پس از رهائی، پیام خصوصی یکی از بازداشت شدگان را به کسی دیگر برساند. بردن این پیام مقدمه ی آشنائی‌‌‌های بعدی است. پیام گیرنده کتابفروشی است که در فعالیت‌‌‌های پنهان سیاسی مشارکت دارد، تبلیغ او چشم خالد را به این روابط تازه می‌گشاید. کار به عنوان شاگرد قهوه خانه نیز او را با طبقات مختلف مردم آشنا می‌کند. هنگام بحران ملی شدن صنعت نفت است که خوزستان قلب تپنده ی آن به شمار می‌آید. آموزش مرامی، بر آگاهی خالد نسبت به اوضاع می‌افزاید، گرچه گهگاه بطور مبهم از یکطرفه بودن تحلیل‌ها احساس شگفتی می‌کند، اما نفس هیجان و عمل پویا او را درپیِ خود می‌برد، تا آنجا که به عنصر فعالی در این زمانه ی پرآشوب بدل شود. به همراه خالد از میانه ی ماجراهای روزگارش عبور می‌کنیم و از آنجا که حوادث در چشمه ی وجدان نوجوان جریان می‌یابد از خشکی و کلی گوئی خبرهای رسمی‌می‌گذریم و ماجراهائی قابل لمس و پرضربان را حس می‌کنیم. ماجراهای خالد با مأمورسمجی که مدام در پیِ اوست(علی شیطان)عشقی که میان او و دختری ناشناس(سیاه چشم) به تصادف پدید می‌آید. روزها و شبها تظاهرات و اعلامیه نویسی ها، فرارها و بازداشتها، خیابانها و زندانها و در داخل خانه که جهان کوچکتری است مسائل همسایه‌ها از دعوای زناشوئی گرفته تا تهییه ی یک لقمه نان. عقاید،نگرشها، خرافات، دشواری‌‌‌های عاطفی و جنسی با زبانها و لحنهای متنوع آدمهای متنوع و… همه ی اینها با نظم ادبیِ سنجیده ای از ضمیر خالد می‌گذرد. همانطور که نوجوان بارورتر می‌شود و گره‌ها را به تدبیر خود می‌گشاید کتا زندگی و تاریخ نیز برای خواننده ورق می‌خورد.

در آخرین بخش رمان خالد را در زندان عمومی‌می‌بینیم. وی با مساعدت یکی از«کادر»های آزموده (پندار) اعتصاب غذایی در زندان به راه می‌اندازد که طی آن با طبائع و منشهای خاص زندانیان عادی آشنا می‌شویم. حدیث انگیزشی که این دوتن در زندانیان بوجود می‌آورند و نیز نقاشی زندان و روحیات زندانبانها دلپذیر و مقبول است. اعتصاب به خون کشیده می‌شود.«ناصر ابد» کشته می‌شود. پندار سر به نیست می‌شود و خالد پس از یک زندان انفرادی طولانی به سربازی می‌رود و رمان در اینجا به شکلی نیمه تمام متوقف می‌ماند.

همسایه‌ها از نظر وسعت و تنوع ماجراها، تعدد آدمها و شخصیت ها، تعدد لحنهای محاوره ای و توصیفات جزء به جزء از حرکات و گفتگوها در میان رمانهای ایرانی ممتاز است. معرفت همه جانبه ی نویسنده به چندوچون فضا، اقلیم، افکار و آرزوهای مردم روزگار داستان این امکان را فراهم آورده که برشی از زندگی با کشتن و خون و ضربان همه ی لحظه هایش برای ما روایت شود و به راستی در این میان نبض همه ی لحظات را در دست دارد.

 

منبع: کتابفروشی حسابی -https://t.me/hesabishop